Projekt ustawy o najmie senioralnym miał być przełomowym rozwiązaniem dla polskich seniorów, oferując im możliwość zamiany dużych mieszkań na mniejsze, ale lepiej dostosowane lokale gminne. Jednak Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich (RPO) zwraca uwagę na liczne poważne braki, m.in. w kwestii eksmisji i finansów. Według ekspertów ustawa w obecnej formie może pogorszyć sytuację seniorów w Polsce, zamiast ją poprawić.
Założenia ustawy
Tzw. najem senioralny ma być nowym rozwiązaniem skierowanym do starszych osób, które mieszkają w lokalach ograniczających ich samodzielność. Chodzi tu przede wszystkim o osoby, które mieszkają w mieszkaniach w blokach na wyższych piętrach i nie mają dostępu do wind. Ze względu na ograniczenia ruchowe nieczęsto opuszczają swoje mieszkania. Samotność i izolacja prowadzą zarówno do pogorszenia samopoczucia psychicznego, jak i zdrowotnego. Problem ten jest poważny, a jego skala będzie się jeszcze powiększać wraz z postępującym starzeniem się społeczeństwa.
W ramach najmu senioralnego umowa zawierana byłaby z gminą i umożliwiałaby przeniesienie się do lokalu bez barier architektonicznych. Decydując się na to rozwiązanie, seniorzy tymczasowo oddawaliby swoje mieszkania gminie, a w zamian otrzymaliby lokale dostosowane do ich potrzeb. Samorząd natomiast mógłby podnajmować mieszkanie, które jest własnością seniora. Jeśli osoba starsza zrezygnuje z najmu od gminy, jej mieszkanie zostanie jej zwrócone. Aby skorzystać z tego rozwiązania, seniorzy muszą spełnić kilka warunków, w tym wiek powyżej 60 lat, mieszkanie w bloku bez windy, na co najmniej 3.piętrze.
Nowe przepisy mogą generować problemy
Według opinii RPO poważne problemy może generować fakt powiązania ze sobą trzech stosunków prawnych – dwóch umów najmu lokalu i jednej umowy podnajmu, w których ramach powstaje konflikt interesów i praw seniora oraz podnajemcy lokalu. Szczególną uwagę RPO zwraca na problem z odzyskaniem lokalu przez seniora po rozwiązaniu umowy najmu senioralnego oraz dwóch pozostałych umów. Stanisław Trociuk, zastępca RPO, zauważył, że w przypadku odmowy podnajemcy dobrowolnego opuszczenia lokalu, to senior ponosi całe ryzyko związane z opróżnieniem mieszkania. Po rozwiązaniu umowy najmu senior może znaleźć się w trudnej sytuacji, ponieważ nie będzie mógł wrócić do swojego lokalu przez nieokreślony czas, ze względu na długi i nieprzewidywalny proces eksmisji podnajemcy oraz ewentualny czas oczekiwania na lokal socjalny, jeśli będzie mu przysługiwał. Ponadto RPO wskazał, że problemy może generować również brak jednoznacznego określenia obowiązków finansowych gminy i seniora w trakcie trwania umów najmu. Projekt ustawy nie określa bowiem, na jakich warunkach finansowych gmina będzie korzystać z lokalu seniora — pozostawia to do ustalenia między seniorem i gminą, co — zdaniem RPO — postawi seniorów w gorszej pozycji podczas rozmów. Nie uregulowano także zasad odpowiedzialności za ewentualne szkody wyrządzone w lokalu seniora przez podnajemców. Swoje zastrzeżenia wyrazili też eksperci zajmujący się polityką mieszkaniową. Wśród nich wskazali na ograniczoną liczbę mieszkań komunalnych i długie kolejki oczekujących na nie osób.
W połowie września projekt tej ustawy trafił do konsultacji, na ostateczną wersję musimy zatem jeszcze poczekać.
